Przedsiębiorcy w Polsce, którzy jednocześnie pracują w innym kraju Unii Europejskiej, często stykają się z problemem rozliczeń. Sprawa ta dotyczy zarówno prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, jak i zatrudnienia na umowę o pracę w jednym z państw członkowskich UE. Kwestią budzącą wątpliwości jest sposób regulowania składek ZUS. Pojawia się zrozumiałe pytanie, na jakiej podstawie przedsiębiorca ma obowiązek wpłacać składki ZUS? Czy zasady rozliczeń są identyczne jak w przypadku prowadzenia firmy i zatrudnienia na umowę o pracę w Polsce?
Składki ZUS – czy są obowiązkowe?
Na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE), osoba, która prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i jednocześnie jest zatrudniona na umowę o pracę w jednym z państw członkowskich UE, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) lub Szwajcarii, jest zwolniona z obowiązku opłacania składek ZUS społecznych i zdrowotnych w Polsce.
Zgodnie z przepisami unijnymi, obywatele pracujący na terenie jednego z państw członkowskich podlegają prawodawstwu tego państwa. To oznacza, że pracownik zatrudniony w jednym z krajów członkowskich podlega przepisom tego kraju, niezależnie od miejsca swojego zamieszkania. To samo dotyczy osoby zatrudnionej w innym kraju lub prowadzącej działalność gospodarczą w innym państwie – przepisy dotyczące ubezpieczeń obowiązują w kraju, gdzie jest zatrudniona lub prowadzi działalność gospodarczą.
Firma w Polsce a etat za granicą – którego państwa obowiązują przepisy?
W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce oraz zatrudnienia w innym państwie Unii Europejskiej, można wyróżnić dwie różne sytuacje, które podlegają odmiennym przepisom dotyczącym obowiązku opłacania składek ZUS.
- Jeśli przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą w jednym z krajów członkowskich UE i jednocześnie jest zatrudniony na umowę o pracę w innym państwie członkowskim, to obowiązują go przepisy prawa tego kraju, w którym wykonywana jest praca na podstawie umowy o pracę.
- Sytuacja jest inna, jeśli osoba prowadzi wyłącznie działalność gospodarczą w jednym z państw członkowskich UE. W takim przypadku przedsiębiorca podlega przepisom prawa tego kraju, w którym prowadzi swoją działalność gospodarczą. Miejsce zamieszkania podatnika nie ma znaczenia, ponieważ decydujące jest to, w którym państwie prowadzona jest działalność gospodarcza.
Prowadzenie działalności w Polsce i zatrudnienie w innym państwie UE – procedury związane z ZUS.
Przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą w Polsce i równocześnie jest zatrudniony na umowę o pracę w jednym z państw członkowskich UE, zostaje zwolniony z polskiego systemu ubezpieczeń.
Jakie procedury wobec ZUS trzeba w takim przypadku przeprowadzić?
- Zgłoszenie wniosku ZUS ZWUA, w którym dokonuje się rezygnacji z ubezpieczeń. Następnie określa się inny powód wyrejestrowania, używając kodu 600.
- Zgłoszenie formularza ZUS ZWPA, który służy do rezygnacji z płatności składek ZUS.
- Przedstawienie oświadczenia o wyrejestrowaniu z ubezpieczeń, zawierającego informację o podjęciu pracy w danym państwie członkowskim UE i opłacaniu tam składek ZUS.
- Przedstawienie dokumentu A1, to formularz wystawiany przez odpowiednik polskiego ZUS w danym państwie członkowskim, na którym zaznaczany jest okres i podstawy ubezpieczenia w danym kraju członkowskim. Dzięki temu dokumentowi polski przedsiębiorca zatrudniony w UE może być zwolniony z obowiązku płacenia składek ZUS w Polsce.
Podstawa prawna:
Art. 13 ust. 3 (oraz art. 13 ust. 1) rozporządzenia 883/2004
Art. 16 rozporządzenia 987/2009
